Przygoda z mapą i kompasem – odkrywamy tajemnice Ślężańskiego Parku Krajobrazowego

W sercu malowniczego Ślężańskiego Parku Krajobrazowego grupa młodych odkrywców podjęła niezwykłą przygodę edukacyjną, która połączyła praktyczne umiejętności z fascynującą historią regionu. Projekt nie tylko nauczył uczestników orientacji w terenie, odczytywania mapy i posługiwania się kompasem, ale również wprowadził ich w świat lokalnych legend i historii, które ożyły podczas wspólnej wędrówki szlakami parku.

Młodsi i starsi uczestnicy, działając w zgranych zespołach, odszyfrowywali znaki natury – od mchu na północnych stronach drzew po charakterystyczne kopce mrówek – by następnie samodzielnie odnajdywać zaznaczone na mapie punkty. Każdy odnaleziony cel otwierał przed nimi nową opowieść związaną z regionem – czy to przy tajemniczym Ślężańskim Mnichu, fascynującym Ogrodzie Bajek, czy starożytnych rzeźbach kultowych.

Kilkugodzinny spacer na świeżym powietrzu nie tylko odciągnął młodzież od ekranów elektronicznych urządzeń, ale również zbudował nowe przyjaźnie i wzmocnił istniejące więzi. Projekt osiągnął wszystkie założone cele, łącząc naukę praktycznych umiejętności z budowaniem poczucia przynależności do lokalnej społeczności i odpowiedzialności za kulturowe dziedzictwo regionu.

Szczegółowy opis projektu:

Tematyka zajęć: Orientacja w terenie, odczytywanie mapy i kompasu, zapoznanie z lokalnymi legendami.

Cele główne oraz szczegółowe:

Projekt edukacyjny miał na celu rozwijanie i poszerzanie umiejętności orientacyjnych w terenie za pomocą kompasu oraz dzięki odczytywaniu znaków jakie możemy znaleźć w przyrodzie, naukę odczytywania mapy oraz jej legendy.

Kolejnym założeniem projektu było promowanie aktywnego stylu życia  (odciągnięcie uwagi  dzieci i młodzieży od urządzeń elektronicznych takich jak telefon, komputer czy tablet), zachęcanie do uczestnictwa w grach terenowych, rozwijanie współpracy w grupach a także wzmacnianie swojej tężyznę fizycznej poprzez kilkugodzinny spacer na świeżym powietrzu.

Zapoznanie i poszerzanie wiedzy na temat lokalnych legend i historii regionu oraz wycieczka do lokalnych miejsc o znaczeniu kulturowym lub historycznym było kolejnym założeniem projektu edukacyjnego.

Formy i metody pracy:

Zajęcia zostały przeprowadzone na  świeżym powietrzu na terenie Ślężańskiego Parku Krajobrazowego. Szczególny nacisk został położony na rozwijanie współpracy pomiędzy wszystkimi uczestnikami. Odbyło się wiele pokazów tematycznych (wspartych pomocami dydaktycznymi) oraz pogadanek.

Metody pracy jakie zostały wykorzystane to metoda nauki przez działanie oraz metoda eksploracyjna ( uczestnicy wyznaczali kierunki geograficzne i brali udział w grach dotyczących odnajdywania poszczególnych punktów na mapie a następnie próbowali do nich dotrzeć), praca w grupach (współpraca i komunikacja w zespołach), metoda narracyjna ( opowiadanie legend i ich analiza) oraz metoda aktywna (odnajdywanie i zwiedzanie punktów,  o których opowiadają lokalne legendy oraz wydarzenia historyczne).

Materiały:

W poniższym projekcie wykorzystano takie pomoce dydaktyczne jak:

1. Mapa
2. Kompas
3. Zbiór lokalnych legend.
4. Zdjęcie obiektów z czasów przedwojennych oraz ówczesnych.

Ocena, ewaluacja oraz osiągnięcia uczestników:

Opisywane zajęcia dały uczestnikom szanse na rozwinięcie oraz wzbogacenie swoich wiadomości dotyczących obsługi kompasu (wyznaczania kierunku północnego za jego pomocą)  oraz znaków, które można odnaleźć w przyrodzie. Mowa tu o mchu porastającym północne partie drzew czy kamieni, bardziej rozłożystych konarach drzew od strony południowej, słojach ściętych drzew, które od strony północnej są gęściej usytuowane czy o kopcach mrowisk, które po stronie północnej są bardziej strome a po południowej są łagodniej rozłożone. Uczestnicy zostali zapoznani ze wszystkimi wyżej wymienionymi informacjami. Samodzielnie szukali znaków przyrody w celu określenie kierunku północnego. Otrzymali także dodatkowe informacje dotyczące wyznaczania kierunków geograficznych za pomocą ułożenia gwiazd na niebie oraz za pomocą zegarka z tarczowego, którego można użyć do wyznaczania kierunków w południe słoneczne. Młodszym uczestnikom zaprezentowano kompas i wytłumaczono na jakiej zasadzie działa, starsi mogli poćwiczyć wyznaczanie kierunków za jego pomocą. Dodatkowo cała grupa ćwiczyła się w odnajdywaniu znaków jakie podsuwa nam przyroda. Dzięki wspólnej pracy oraz temu, że starsi uczestnicy pomagali młodszym mogliśmy oszacować w którym kierunku powinniśmy się udać aby odnaleźć potrzebny nam szlak i dzięki temu przejść do kolejnego punktu naszego projektu jakim było odczytywanie mapy oraz jej legendy. Uczestnikom wręczono po egzemplarzu mapy Ślężańskiego Parku Krajobrazowego. Wytłumaczono jakie szlaki wchodzą w jego skład, gdzie znajdują się punkty, które dane dnia będą musieli odnaleźć, co to jest legenda mapy i jak ją odczytywać. Najmłodsi uczestnicy bardzo sumiennie przyłożyli się do wytyczonych im zadań i nader szybko nauczyli się posługiwania kompasem oraz mapą. Uczestnicy zostali podzieleni na mniejsze grupki, w których starsi mieli za zadanie zając się młodszymi. Następnie (tylko za pomocą mapy oraz kompasu) mieli oni dotrzeć do punktów zaznaczonych na mapie.

Punkty te były ściśle związane z lokalnymi legendami lub miejscami historycznymi. Każdej z grup udało się bezbłędnie dotrzeć do miejsc docelowych, w których zostali oni zaznajomieni z lokalną legendą lub wydarzeniem historycznym. Starsi uczestnicy odczytywali młodszym legendy lub fakty historyczne a młodsi pokazywali zdjęcia i litografie związane z danym miejscem i tematem.

Projekt monitorowano poprzez systematyczną obserwacje uczestników, rozmowy z nimi oraz feedback ze strony rodziców po zakończonych zajęciach.

Wszelkie zebrane informacje były bardzo pomocne w ocenie atrakcyjności i skuteczności wyżej opisanych zajęć. Według samych uczestników jak ich rodziców zajęcia były bardzo ciekawe, rozwijające samodzielność uczestników, oraz odpowiedzialność za drugiego człowieka ( starsi pomagali młodszym). Promowały zdrowy tryb życia. Rozwinęły przyjacielskie stosunki społeczne. Uczestnicy czerpali radość ze wspólnego towarzystwa, wspominali o pozytywnej energii jaką czuli podczas kilkugodzinnego spaceru po Ślężańskim Parku Krajobrazowym. Byli dumni z tego, że biegle opanowali sztukę użycia kompasu oraz odczytywania mapy co w przyszłości pozwoli im na lepszą orientację w każdym terenie. Spotkanie w realnej rzeczywistości pokazało uczestnikom jak niewiele trzeba aby móc spędzić czas z dala od urządzeń elektronicznych w zdrowym otoczeniu z grupą ciekawych , nowych ludzi. Dzięki temu mogli oni nawiązać nowe przyjaźnie lub wzmocnić stare.

Kolejnym założeniem projektu było przybliżenie uczestnikom legend oraz historycznych faktów związanych z terenem, na którym żyją oraz poszerzenie wiedzy o nim. Samo przebywanie w miejscu dotyczącym legend oraz wydarzeń historyczny, słuchanie opowieści oraz wszelkich faktów dotyczących danego miejsca wpłynęło na uczestników stymulująco. Mogli oni nie tylko wyobrazić sobie wszystko co zostało im odczytane lub wskazane na litografiach oraz fotografiach ale także przyjrzeć się danemu miejscu czy rzeźbie w realu. Porównywali dany teren widniejący na fotografii do współczesnej rzeczywistości. Dzięki temu wzmocniła się także ich przynależność do terenu , na którym żyją oraz odpowiedzialność za jego ochronę oraz docenianie lokalnych tradycji i historii .Zwiedziliśmy takie punkty jak: Ślężański Mnich, Ogród Bajęd na Schronisku pod Wieżycą, Wieżę Bismarck’a, Starożytne rzeźby kultowe jak Panna z rybą oraz niedźwiedziem. Podążyliśmy także szlakiem Ślężańskich źródeł.

Wszystkie wytyczone cele udało się zrealizować.

Projekt cieszył się dużym zainteresowaniem i został pozytywnie oceniony pod względem edukacyjnym i organizacyjnym. Uczestnicy wykazali chęć kontynuacji podobnych działań organizowanych przez Instytut Fundacji Centaurus w przyszłości.